مینیاتور (miniature ) را اروپائیان عموماً در مورد تک چهره های کوچکی
که در سده ی 18 روی عاج با آبرنگ نقاشی می شد به کار می بردند که در این
صورت از ریشه ی لاتین minor به معنای کاستن و کوچک کردن مشتق شده است. لیکن
در اصل این واژه را به تصاویر کتب خطی اطلاق می کردند که در اینصورت، از
کلمه ی لاتینی miniare یعنی رنگ کردن با سرنج ریشه گرفته است. (مقدم
اشرفی،19:1367 ).
ارزش زینتی نسخ خطی با کیفیت نگاره های آن برآورد می
شد.کتابت ونگارگری پیوندی دیرینه دارند به این معنی که بااتمام کتابت ،کار
نقاش آغاز می شد. او در سلسله مراتب تهیه کنندگان نسخه خطی بعد از خوشنویس
قرار داشت. نگارگری ایرانی در عرصه هنر کتاب آرایی رشدکرده، و از اینرو با
نگارشگری پیوند بی واسطه داشته است. در آن روزگار به منظور انتشار آثار
منظوم و منثور سخنوران بزرگ، متون را باخط خوش می نگاشتند، و سپس این وظیفه
را برعهده نقاش می گذاشتند که او بنابر انتخاب خود و یا طبق سنت معمول بخش
هایی از متن را به تصویر درآورد و برکتاب بیفزاید.
از
آنجاییکه نقّاشان غالباً خطّاط هم بودند با جوهر و روح کار خوشنویس آشنایی
کامل داشتند.نقاش وخوشنویس هر دودر جهت انتقال اندیشه سخنور می کوشیدند ودر
این راستا نقش وخط مکمّل یکدیگر بودنداز این رو همبستگی وارتباطی ریشه ای
بین نقش وخط برقرار گردید. ارتباط بنیادی بین عمل نوشتن و عمل نقش کردن
آنچنان بود که در زبان فارسی، فعل نگاریدن یا نگاشتن – و لغات و کلمات مشتق
از آن ها – هر دو معنا را می رساند . وظیفه ی نگارگر ترسیم وتجسم نگاشته
های کاتب بود.اما از آنجایی که کلام ادیبان عموما آمیخته به انواع استعارات
وصورت های خیالی وانتزاعی بود،ترسیم این عقایددر قالبی تجسمی دشوار می
نمود با اینهمه نگارگران توانستند بازبان خط ورنگ صور ذهنی را به صور عینی
تبدیل کنند.از آنجایی که شاعران ونگارگران دیدگاه های زیبایی شناسی،اعتقادی
وفکری مشترک داشتندزبان خط ورنگ توانست ترجمان خوبی برای ترسیم افکار
واندیشه های شاعران باشد.
لزوم به کارگیری نماد در ادبیّات و نگارگری:
هدف از آفرینش ادبی وهنری عینیّت بخشیدن به زیبایی است.درنگاه شاعروهنرمند قلمروزیبایی باجهان معنی قرین است .
درادبیات عرفانی زیبایی صفتی وابسته به جهان مادی نیست و به تن آدمی بستگی
ندارد بلکه جمال خاصیّتی است روحانی و مربوط به روح و جز باسلاح روشنایی
درونی آن را نمی توان دریافت. نگارگران نیززیبایی راامری روحانی می
دانستند.برحسب نظر عموم نگارگری ایران از مانیگری سرچشمه می گیرد.زیرا مانی
از تصاویری برای مصوّر ساختن کتب دینی سود می جست که این تصاویر شباهتی
تام با صور نگارگری دارد از این روعموما منشا این هنر را نزد مانی می
جویند. مانویان آسیای مرکزی هرچه را زیبا و جمیل بودمورد پرستش قرار می
دادند. درمیان مانویان هنر نقاشی جنبه ی تربیتی قوی داشته است: «وظیفه ی
این هنر آن بوده است که توجه را به عوالم بالا جلب نماید: عشق و ستایش را
به سوی «فرزندان نور» متوجه سازد و نسبت به «زاده های تاریکی»ایجاد نفرت
نماید. تذهیب کاری کتاب های مذهبی که نزد مانویان رواج بسیار داشته در
حقیقت صحنه ای از نمایش «آزادکردن نور و روشنایی» به شمار می رفته است. در
این راه مانویان برای نمایش روشنایی درآثارخوداز فلزات گرانبها بهره جویی
می کردند».موضوع به کاربردن فلزاتی چون طلا و نقره که به فراوانی در
مینیاتور ایرانی متداول گردید دنباله ی مستقیم همان سنت هنر مانوی به
شمارمی رود. استعمال این فلزات همانطور که اشاره شد برای منعکس کردن نور و
ایجاد پرتوهایی است که با روح بیننده وارد تبادل معنوی خاص می گردند.
بنابراین اگر وضع سایه و روشن در نقّاشی های ایرانی از آغاز کنار گذاشته
شده است در مقابل هنرمند ایرانی هرگز از نمایش روشنایی و نور محض که در
بیان هنرمندان نقّاش بدان از رنگ تعبیر شده است غافل نبوده است...
تعداد مشاهده: 667 مشاهده
فرمت فایل دانلودی:.zip
فرمت فایل اصلی: word
تعداد صفحات: 50
حجم فایل:384 کیلوبایت